XIX. YÜZYILIN İLK YARISINDA TOKAT MEVLEVÎHÂNESİ VE GELİRLERİ İLE İLGİLİ SORUNLAR

XIX. YÜZYILIN İLK YARISINDA TOKAT MEVLEVÎHÂNESİ VE GELİRLERİ İLE İLGİLİ SORUNLAR

Mehmet BEŞİRLİ

Özet

Osmanlılar dönemînde tarikat olgusu içinde Mevlevîlik oldukça önemli bir yer işgal etmiştir. Konya’daki Hanikâh’tan başka Osmanlı ülkesinde muhtelif alanlarda Mevlevîhâneler kurulmuştur. Bu Mevlevîhânelerde uhrevî hayat ile meşgul olan şeyh ve dervişler, Mevlana’nın ilkeleri doğrultusunda manevî hayatın organizasyonunda görev üstlenmişlerdir. Geçmişte Türk toplumunun yaşam felsefesi ya da sosyalleşmesi sürecinde hayır sahiplerinin rolleri en üst düzeyde olmuştur. Bunlar, mallarını, mülklerini ya da bunlara özgü gelirleri kamu yararına bağışlamış ve bireysel ihtiyaçların giderilmesi başta olmak üzere toplumun bütün katmanlarına faydalı hizmetler götürmüşlerdir. Osmanlılar dönemînde özellikle eğitim-öğretimin örgütlenmesinde hayır sahiplerinin kurduğu ve yaşatılmasına yönelik garantiler sunduğu teşekküller arasında tekke ve zaviyeler de vardır. Tokat’taki Mevlevîhâne de bunlar arasındadır. Gelirlerin kullanımı, yönetimi vb. konularında çoğu zaman Tokat’taki devlet görevlileri ile Mevlevî şeyhleri arasında sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunların durumu, yönetimi ve çözümü konularında Osmanlı Padişahları gereken kolaylığı göstermişlerdir.