TASAVVUFÎ EĞİTİMDE KULLANILAN ÖZELEĞİTİM YÖNTEMLERİ

TASAVVUFÎ EĞİTİMDE KULLANILAN ÖZELEĞİTİM YÖNTEMLERİ

Kasım KOCAMAN

Öz

Tasavvufî eğitimde, kişiler tasavvufa özgü eğitim yöntemleriyle yetiştirilmektedir. Bunların başında anlatım yöntemine benzemekle birlikte dini-ahlaki ve tasavvufî bilgi ve tecrübelerin nispeten özel bir şekilde aktarıldığı sohbet yöntemi gelmektedir. Tasavvufî eğitimde, hizmet yöntemiyle kişinin, başkalarına hizmet ettirilerek kibir duygusundan kurtulması ve bazı davranış kurallarını yaparak yaşayarak öğrenmesi hedeflenir. Düzenli ve kurallı hale getirilen zikir uygulamalarıyla kişinin Allah’ı tefekkür etmesi konusunda zihni ve kalbi bir yoğunluğu yaşaması sağlanır. Musiki yöntemiyle, güftelerde yer alan dini ve tasavvufi bilgiler dolaylı olarak öğretilir, oluşan ruhi dinginlikle kalp ilahi hakikatleri alıcı hale gelir.

Tasavvufi eğitimde, nefs, insanın olumsuz duygu, düşünce ve davranışlarının merkezi olarak görülmektedir. Bunun için yeme, uyku ve konuşma gibi konularda kişiyi disiplin altına almaya yönelik eğitimler bedeni ihtiyaçları kısıtlama (riyazet) yöntemiyle gerçekleştirilmeye çalışılır. Sosyal izolasyon (uzlet) yöntemi, toplumun olumsuzluklarından kişiyi uzaklaştırmak ve soyutlamak için kullanılır. Böylece dini-ahlaki kişilik kazandırılmak amaçlanır. Yalnız kalma (çile) yöntemi, tasavvufî bir rehberin kontrolünde kırk günlük muayyen biz zaman diliminde, hücre denilen belirli bir mekânda birtakım fizyolojik ve psikolojik süreçlerin gerçekleşmesiyle uygulanır. Yalnız kalma yönteminin belirli bir zamana ve mekâna bağlı kalmadan uygulanan tekniği de bulunmaktadır. Günümüzde genel öğretimde kullanılan gezi gözlem yöntemini anımsatan yolculuk (seyahat/sefer) yöntemi, uygulanış biçimi ve amaçları itibariye çok farklı süreçleri kendi içinde barından bir eğitim anlayışını yansıtmaktadır. Bu çalışmamızda kaynak tarama yöntemiyle geçmişten
günümüze tasavvufî eğitime özgü ve özel eğitim yöntemleri tespit edilmeye ve mahiyetleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.