SULTAN VELED’İN EMİR ALEMEDDİN KAYSER’E METHİYELERİ

SULTAN VELED’İN EMİR ALEMEDDİN KAYSER’E METHİYELERİ

Veyis DEĞİRMENÇAY

Emir Alemeddin Kayser

Emir Alemeddin Kayser, Anadolu Selçuklu hükümdarı Sultan EL Gıyâseddin Keyhüsrev’in (663-682/1264-1282) emirlerindendir. Cimri isyanını bastıranlar arasında yer alır.1 Son derece âdil, cömert, dindar ve derviş meşrep bir emirdir. Mevlevîdir. Mevlâna ailesine ve Mevlevîlere birçok yardımı ve bağışı olmuş; aynca Mevlâna’nm vefatından sonra, Sultan Veled’le istişare ederek Muîneddin Pervane ve Gumaç Hatun’un da maddi yardımlarıyla Mevlâna türbesini yaptırmış, Sultan Veled’in iltifatına ve övgüsüne de mazhar olmuştur.

Sultan Veled’in ifadesine göre 683 yılı Şevval (1284 Aralık) ayında şehit edilmiştir.

Mevlâna’nm; biri, kendisine gelen mektuba cevap olmak üzere Alemeddin Kayser’e yazmış olduğu iki adet mektubu vardır. Mevlâna, mektuplarında Emir’e “aziz oğlumuz” diye hitap eder; onunla görüşmek istediğini bildirir; ona dua eder, esenlik diler ve onu son derece över:

Emir Alemeddin, “Özü doğru, temkinli, gönüllerin ışığı, gerçeği ayırt eden, zannında doğruya varan, anlayışı doğru, nefsini şehvetlerden ayıran, kalbi temiz, hayrı yerine getiren, Allah’tan çekinen, nefsini sorguya çeken, dünyayı ahirete veren, ahireti dileyen, Allah’a kavuşmayı arzulayan, ebedî mutluluk dileyen, Yüzlerinde secde belirtileri var (48/29) diye övülenlerden olan, yüzü kutlu, güzel huylu, içi temiz, evlatların övüncü, inançlı, dinin ve devletin Alem’idir.”2

Ahmed Eflâkî de, Menâkıbu’l-ârifin’de Emir Alemeddin Kayser’in Tebrizli mimar Şeyh Bedreddin’le dost olduğunu; onu Mevlana’nın huzuruna götürdüğünü; bu vesileyle Şeyh Bedreddin’in Mevlâna’ya mürid olduğunu;3 ayrıca Emir’in, Mevlâna’nın vefatından sonra Sultan Veled’le istişare ederek, Emir Muîneddin Pervane ve Gürcü Harun’un da yardım ve destekleriyle Şeyh Bedreddin’e Mevlâna Türbesi’ni yaptırdığım anlatır.4 Ayrıca, Mevlâna’nın, kendisine sığınan bir vaizin kurtarılması için Emir Alameddin’e bir mektup yazarak ondan yardım istediğini; onun da bu isteği kabul edip yüklü bir para ödediğini;5 Mevlâna’nın şeyh Selâhaddin’e hediye ettiği mübarek gömleğini, iki bin sultanî vererek ondan satın aldığını;6 Gürcü Harun’un kendisine “Hz. Mevlâna’dan ne keramet gördün de onun cezbesine kapıldın, müridi oldun ve onu son derece seviyorsun?” diye sorması üzerine “Her peygamberi bir millet seviyor ve her şeyhi bir kavim taklid ediyor; tam bir ittifakla her millet ve devlet sahibi Hz. Mevlâna’yı seviyorlar; onun esrarryla müşerref oluyor, onunla övünüyorlar. Bundan daha büyük ne keramet olacak?” diye cevap verdiğim aktarır.7

Sultan Veled’in methiyeleri içinde nicelik ve nitelik açısından E. Sultan Gıyâseddin Mesud ile birlikte en fazla Emir Alemeddin Kayser’e yazılan methiyeler dikkat çeker.

…

Prof. Dr., Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi.

1 Mevlâna Celâleddin, Mektuplar (çev. Abdülbâki Gölpınarlı), İstanbul 1999, s. 221 (Çevirmenin notlan).
2 Mevlâna Celâleddin, Mektuplar, s. 35-36; 186-187.
3 Eflâkî, Şemseddin Ahmed el-Ârifî, Menâkıbu’l-‘arifin (tsh. Tahsin Yazıcı), Ankara 1976, \ 387.
4 Eflâkî, a.g.e., I 389, E, 792.
5 Eflâkî, a.g.e., 1459.
6 Eflâkî, a.g.e., 1489-4120.
7 Eflâkî, a.g.e., I 519.
8 Sultan Veled, Dîvân (tsh. Asgar-i Rabbânî “Hâmid”), Tahran 1338 hş., s. 461-462 (1. Kaside).