Kûçek Mustafa Dede Efendi

Kûçek Mustafa Dede Efendi (ö. 1095/1684) Türk mûsikisi bestekârı.

Edirne’de doğdu ve orada yetişti. Mû­siki kaynaklarında Kûçek (Köçek) Derviş Mustafa olarak tanındı. Mevieviyye tarika­tına intisabından sonra Edirne Mevlevîhânesi’nde çilesini tamamlayarak dergâhın aşçıbaşılığına tayin edildi. Dönemin üstat­larından mûsiki öğrenip kendini yetiştirdi. IV. Mehmed devrinde şöhrete ulaştı ve ün­lü musikişinaslar arasında yer aidi. Edir­neli şair Mehmed Rüşdî onun vefatı üze­rine şu mısraı yazmıştır: “Bülbül-i gülzâr-ı cennet ola Kûçek Mustafa (1095) ”

Esad Efendi’nin Atrobii’l-âsâr’da sesi­nin güzelliğinden ve üslûbunun parlaklı­ğından söz ettiği Mustafa Dede”nin en Önemli yanı bestekârlığıdır. Onun bestele­diği bayatı makamındaki âyin, günümüze ulaşmış Mevlevî âyinleri içinde bestekârı bilinen ilk âyin olma özelliğini taşımakta ve melodik yapısı itibariyle türünün en ba­şarılı örneklerinden kabul edilmektedir. Rauf Yekta Bey, âyinin güftesinde aru­zun usule tatbikinde en küçük bir îkâ” ha­tasına rastlan mayısından ve güfte taksimatındaki güçlükleri halletmede göster­diği maharetin ortaya koyduğu usul-ma­kam-melodi uyumuyla sağlanan beste tekniğinden övgüyle bahseder. Atrabü’i-âsdr’da Mustafa Dede”nin pek çok eser bestelediği kaydedilmişse de Yılmaz Öztu­na, beş adet peşrev ve saz semaisinin tes-bit edildiğini yazar.

Rauf Yekta Bey, şifahî bir bilgiye daya­narak bayatî Mevlevî âyininin bestekârı Kûçek Mustafa Dede’nin Afyonkarahisar Mevlevîhânesi şeyhlerinden Mustafa De­de ile (ö. 1100/1688-89) aynı kişi olabilece­ği şeklinde bir kanaat belirtmiştir.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi