Mevlâna ile Afganistan Belh’ten Konya’ya Gönül Köprüsü
Mevlâna ile Afganistan Belh’ten Konya’ya Gönül Köprüsü
Gönüller Sultanı Hz. Mevlâna, 30 Eylül 1207 tarihinde bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan yöresinde, Belh şehrinin Vahş kasabasında doğmuştur. Mevlâna’nın babası Belh şehrinin ileri gelenlerinden olup sağlığında Sultan-ül Ulema (Bilginlerin Sultanı) unvanını almış olan Hüseyin Hatibi oğlu Bahaeddin Veled’dir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin’in kızı Mümine Hatun’dur. O dönemde önemli bir merkez olan Belh şehrinde Orta Asya’dan ayrılan Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Kayı Boyu da bir süre konaklamıştır. Belh şehri Mezar-ı Şerif’e 20 km mesafededir. Bahaeddin Veled’in medresesi ise Belh şehrine bağlı Golak köyündedir.
Sultanu’ül-Ulema’nın manevi büyüklüğü, eşsiz bir müderris* oluşu, ilmi, irfanı, kerametleri Horasan’da yayılınca çekememezlik, kıskançlık ve dedikodu baş göstermiştir. Hasetçiler Sultana kadar gidip; “Halk, Bahaeddin Veled’e çok bağlandı. Yakında tahtınızı elinizden alır.” tarzında bir kışkırtma yaptılar. Bu habere çok üzülen ve çare arayan Celaleddin Harzemşah, elçilerinden birini Bahaeddin Veled’e göndermiş: “Şeyhimiz Belh ülkesini kabul ederse padişahlık onun olsun. Bana da başka ülkeye gitmem için müsaade etsin. Bir ülkede iki baş olamaz.” diye, haber ulaştırmıştır. Bahaeddin Veled son derece müteessir olarak; “Biz dervişiz, dervişlere saltanat münasip değildir. Gönül hoşluğu ile biz sefer edelim de Sultan kendi dostlarıyla baş başa kalsın.” diye, karşılık vermiştir. *(Medresede ders veren yüksek rütbeli hoca.)
Üç yüz mürit, üç yüz deve yükü kıymetli kitap, ev eşyaları, azıkları ve bunları taşıyacak kervan hazırlanmıştır. Fakat Bahaeddin’i çok seven ve ondan ayrılmak istemeyen Belhliler feryada başlamışlardır. Bir kaynaşmanın başlamasından korkan Celaleddin Harzemşah, Sultan’ül-Ulema’ya derhal haberciler göndererek özür dilemiştir. Kendisi de bir akşam veziri ile birlikte yatsı namazından sonra Bahaeddin Veled’in huzuruna varmıştır. Kararını bozması için bizzat yalvarmış; lâkin karar alınmıştı. Yaklaşık 300 develik kafile Belh şehrinden karışıklık yaratmamak için gece vakti ayrılmıştır (1221). (Harzemşahlar Devleti Bahaeddin Veled’in ayrılmasından 9 yıl sora yıkılmıştır.)
Kafile yıllar süren uzun bir yolculuktan sonra Konya’ya 1228 yılında ulaşmıştır. Hz. Mevlâna babası Bahaeddin Veled’in ölümünden bir yıl sonra, 1232 yılında Konya‘ya gelen Seyyid Burhaneddin‘in manevi terbiyesi altına girmiş ve dokuz yıl ona hizmet etmiştir. 1273 yılında Konya’da vefat etmiştir.
Böylece Afganistan’ın Belh şehri ile Türkiye Cumhuriyeti’nin Konya şehirleri arasında bir gönül bağı kurulmuştur. Bu gönül bağını somut hale getirmek için Konya Büyükşehir Belediyesi bir çalışma başlatmış, 1967 yılında Afganistan’ın Belh şehri ile kardeş şehir olmak için belediye meclisi bir karar almış fakat uygulamaya geçememiş, yine 2006 yılında belediye meclisi aynı kararı almış ve bu karar da hayata geçirilememiştir. En sonunda 21 Mayıs 2012 tarihinde Belh ve Konya şehirleri arasında “Kardeşlik Protokolü” imzalanmıştır.
Artık Türkiye Cumhuriyeti’nin ve hatta dünyanın kültürel mirası kabul edilen Hz. Mevlâna konusunda yapılan çalışma ile Hz. Mevlâna’nın doğduğu evin ve babası Bahaaddin Veled’in medresesinin restorasyonu ve ayrıca Belh şehri çevre düzenlemesi ile döneme uygun bir mahallenin oluşturulması için bir proje başlatılmıştır. Projeyi Türkiye Cumhuriyeti üstlenmiş ve TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı) vasıtasıyla yürütülüp yapılması kararlaştırılmıştır.
27 Eylül 2015’te projenin temeli atılmıştır. Sultan-ül Ulema Hoca Bahaeddin Veled Medresesi restorasyon çalışmasıyla müştemilatı ve çevre düzenlemesi yapım işi projesinin 62 dönümlük bir alanda uygulanacağı, proje kapsamında 28 evin yıkılması gerektiği yeni imar planında kültür merkezinin yanı sıra kafe, kütüphane ve park da olduğu öğrenilmiştir. Evleri yıkılacak ailelerin yeni evleri TİKA tarafından yapılmış olup, projeyle ilgili inşaat çalışmalarının hızla devam ettiği öğrenilmiştir.
Türk İş birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Afganistan’ın kuzeyindeki Belh şehrinde Hz. Mevlâna Köyü kurmuş, köye bölgede evleri restorasyon sebebiyle yıkılacak 28 ailenin yerleştirileceği öğrenilmiştir. Mevlâna Köyü projesi sayesinde 28 ev, 29 temiz su kuyusu, stabilize yollar, elektrik şebekesi, mescit, köy giriş kapısı ve çevre duvarı yaptırılmıştır.
https://www.mgmstrateji.com/2021/05/12/afganistan-yazi-dizisi-5/
BENZER KONULAR
