Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri
MESNEVÎ’NİN TÜRKÇE ŞERHLERİ
ÖN SÖZ
Şerhler bir ilim dalında meşhur olmuş genellikle muhtasar metinler üzerine kaleme alınan, bunlardaki kapalı ifadelerin açıklandığı, eksik bırakılan hususların tamamlandığı, hatalara işaret edildiği ve örneklerin çoğaltıldığı eserlerdir. Ancak bazı hacimli eserler hakkında da önemleri, kapalı veya anlaşılmayan kısımlarının bulunması dolayısıyla şerhler yazılmıştır.
Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî tarafından kaleme alınan Mesnevî, anlam derinliği taşıması sebebiyle geniş bir zaman diliminde birçok tercüme ve şerh çalışmasına konu olmuştur. Mesnevî, hem irfanî hem de edebî sahayı etkileyen ve etkilemeye devam eden bir eserdir. Bu sebeple Mesnevî’yi anlamak ve anlatmak için bu esere pek çok kişi tarafından tercüme ve şerh yazılmıştır. Mesnevî’nin bütün ciltleri şerh edildiği gibi çift ve tek ciltleri de şerh edilmiştir. Mesnevî’nin ilk on sekiz beytine veya seçme beyitlerine yapılan şerhler de bulunmaktadır.
Türk edebiyatı tarihinde Mesnevî şerhleri içinde oldukça kıymetli eserler yer almaktadır. Bu şerhler içinde Türkçe şerhler olduğu gibi Farsça olanlar da vardır. Mesnevî’nin tamamı için yazılan ilk Türkçe şerh, Şem’î Şem’ullâh’ın kaleme aldığı Şerh-i Mesnevî’dir. Bu şerhten sonra da pek çok şerh kaleme alınmıştır ve alınmaya devam etmektedir.
Dünyada ve Türkiye’de Mesnevî üzerine sayısız eser kaleme alınmış olsa da son yıllarda Mevlâna ve Mesnevî üzerine yapılan akademik çalışmalar artmıştır. Mesnevî üzerine aynı konuda ama farklı yıllarda araştırmalar yapılsa da bunlar, yeni bilgilerin ortaya çıkması sonucu önceden yapılan çalışmalardaki bilgilerin tashih edilmesi için gereklidir.
Okumakta olduğunuz bu kitap, 2023 yılının Cumhurbaşkanlığı tarafından Mevlâna Yılı olarak ilan edilmesi ve Hz. Mevlâna’nın 750. vuslat yılı olması hasebiyle değerli araştırmacıların katkılarıyla hazırlanmıştır. Ayrıca Mesnevî’nin Türkçe şerhleriyle ilgili yeni bilgilerin ortaya çıkması, yeni şerhlerin çalışılmış veya çalışılmakta olması da bu kitabın hazırlanmasına vesile olmuştur.
Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri adlı bu kitap; “Mesnevî’nin Türkçe Şerhlerinin Genel Değerlendirmesi”, “Mesnevî’nin Manzum / Mensur Türkçe Şerhleri” adlı iki bölüm ve “Yazarların Öz Geçmişleri” başlıklı ek kısımdan oluşmaktadır. Kitabın ilk bölümü, Ziya Avşar ve Betül Zeybek tarafından hazırlanan makaleden oluşmaktadır, ikinci bölümde ise başlangıçtan günümüze Mesnevî şerhleri hakkında bilgi bulunmaktadır. İkinci bölümden sonra bu kitaba yazılarıyla katkı sunan kıymetli yazarların öz geçmişleri yer almaktadır.
Çalışmamızda değerli araştırmacıların makalelerinde ele aldıkları konular, kronolojik olarak sıralanmıştır. Araştırmacılar, kendi makalelerinde dil ve imla kullanımları konusunda serbest olup kullandıkları kaynaklar, makalelerinin sonunda yer almıştır.
Bu kitabın Mesnevî çalışmalarına katkı sunmasını umuyor, yazılarıyla kitaba katkı sunan tüm araştırmacılara teşekkür ediyoruz.
11 Aralık 2023
Editörler
Prof. Dr. Ziya Avşar
Doç. Dr. Mehmet Özdemir
Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Uçar
Bölümler
- Türkçe Mesnevi Şerhlerine Umumi Bir Bakış
- Mu’inüddîn b. Mustafa ve Mesnevî-yi Murâdiyye
- Aydınlı Dede Ömer Rûşenî ve Çobannâme – Neynâme Hikâyeleri
- Ebussuûd El-Kayserî’nin Mesnevî Şerhi Üzerine Bir İnceleme
- Hacı Pîrî Efendi’nin İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî Adlı Mesnevî Şerhi
- Şem’î Şem’ullâh ve Şerh-i Mesnevî Adlı Eseri
- Abdülmecid Sivâsî ve Şerh-i Mesnevî’si
- Pîr Muhammed Efendi ve Hazînetü’l-Ebrâr Adlı Mesnevî Şerhi
- İsmâil Rüsûhî-yi Ankaravî ve Şerh-i Mesnevî
- Vehbî-i Yemânî ve Kitâb-ı Rûhânî Fî Şerh-i Mesnevî-i Muhtasar-ı Nûrânî
- Türk Edebiyatında Cezîre-i Mesnevî Şerhleri
- Sabûhî Ahmed Dede ve İhtiyârât-ı Hazret-i Mesnevî-yi Şerif
- Mesnevî’nin Parlak İncileri: Sarı Abdullah Efendi’nin Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevîsi
- Ağazâde Mehmed Efendi ve Mesnevî Şerhi
- Cevrî ve Hall-i Tahkîkât Adlı Mesnevi Şerhi
- Dervîş Muhammed Şifâyî ve Eş-Şerhu’l-Kitâbi’l-Mesneviyyi’l-Ma’neviyyi’l-Muhtasar
- Adnî Receb Dede ve Manzum Mesnevî Şerhi Nahl-i Tecellî
- Tâlibî Hasan Dede ve Yetîmü’ş-Şürûh Adlı Mesnevî Şerhi
- Bursevî’nin Mesnevî Şerhi: Rûhü’l-Mesnevi
- Seyyid Mehmet Ali ve Mesnevî-yi Ma’nevî Şerhi
- Mehmet Murad Nakşibendî’nin Iyd-ı Ekberi: Hülâstü’ş-Şürûh
- Es-Seyyid El-Hâcc Muhammed Şükrî İbn Ahmet’Atâ’nın (Dâmâd-ı Gelenbevî) Müntehabât-ı Mesnevî Adlı Mesnevî Şerhi
- Fazlullah Rahîmî ve Gülzâr-ı Hakikat’i
- Bağdatlı Abdülaziz Âsım: Dibace ve 18 Beyit Şerhi – Şeyh Rızâeddîn Remzî er-Rıfâî: Lübb-i Mesnevî
- Âbidin Paşa ve Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerif
- Muhammed Es’ad Dede ve Şerh-i Ebyât-ı Mesnevi Adlı Mesnevî Şerhi
- Tahirü’l Mevlevî ve Şerh-i Mesnevî
- İbrahim Aczî Kendi ve Mevlâna ve Ruh-u Mesnevî Adlı Eseri
- Ken’ân Rifâî ve Şerhli Mesnevî-i Şerif
- Ahmed Avni Konuk’un Mesnevî-i Şerif Şerhi
- Abdülbaki Gölpınarlı ve Mesnevî Tercemesi ve Şerhi
- Son Dönem Mesnevî Şerhleri
Array
BENZER KONULAR
