MEKNİ EFENDİ ŞERHİ ADINDAKİ CEZÎRE-İ MESNEVÎ ŞERHİ NÜSHALARININ KARŞILAŞTIRILMASI VE İNCELENMESİ

MEKNİ EFENDİ ŞERHİ ADINDAKİ CEZÎRE-İ MESNEVÎ ŞERHİ NÜSHALARININ KARŞILAŞTIRILMASI VE İNCELENMESİ
(METİN- SÖZLÜK)

Simindokht BAGHERI MEHMANDOUSTI

Çalışmamıza konu olan Yûsuf Sinâneddîn Sîneçâk’ın, Mevlana’ya ait Mesnevî-i Ma’nevî’den seçtiği beyitlerden oluşan Cezîre-i Mesnevî adında eseridir.

Ele alınan nüshaların biri Mehmet İlmi Dede tarafından şerhedilmiş; Şerh-i Cezîre-i Mesnevî Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Ef., 2422 İst. tarihi: Cemaziyelâhir 1005 müst.: Solakzade Muhammed, diğerleri ise Cezîre’nin Ahmet Mekni (İlmî Dede) tarafından yapılan biri Türkiye’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kütüphanesi’nde, Osman Ergin Yazmaları bölümü OE_Yz_0380 demirbaş numarasıyla kayıtlı olan ve diğeri Harvard Üniversitesi’nde Networked Resource, Houghton Library bölümünde 0011462296 numarayla kayıtlı şerhleridir.

Çalışma giriş kısmı hariç üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Sinâneddîn Sîneçâk’ın hayatı ve eserleriyle ilgili bilgiler ile birlikte kendisine ait şiirlerden birkaç beyte yer verilerek edebi zevki ve hayat görüşüne kısaca değinilmiştir.

Birinci bölümde Cezîre-i Mesnevî’nin günümüze kadar yapılan şerhleri tanıtılmıştır. Ele aldığımız nüshaların ikisinde şârih olarak Ahmet Mekni Efendi gösterilmektedir ancak yapılan araştırmalar sonucu, bu şerhin İlmî Dede’ye ait olduğu tespit edilmiştir.

İkinci bölümde şerhin nüshaları hakkında bilgi verilerek eserin dil özellikleri metinden örneklerle gösterilmiştir. Ayrıca şerhi oluşturan bablar ayrı ayrı zikredilerek, metnin muhtevası dinî-tasavvufî kavramlar açısından incelenmiştir.

Üçüncü bölümde ise ele alınan nüshaların transkripti yapılıp, okuyamadığımız bölümler soru işaretiyle (?) belirlenmiştir. Ayrıca Farsça beyitlerin tercümesi dipnotlarda verilmiştir. İki nüsha edisyon kritik metoduyla karşılaştırılmış ve aradaki farklılıklar yine dipnotlarla gösterilmiştir. Son olarak metnin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamak adına günümüz Türkçesinde daha az kullanılan sözcüklerden oluşan bir metin sözlüğü hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Cezîre-i Mesnevî, Mehmet İlmî Dede, Ahmet Mekni Efendi, Şerh, Tasavvuf Edebiyatı