Mehmet Muhlis KONER

Mehmet Muhlis KONER

17 Mayıs 1886 tarihinde Konya’da doğdu. Babası Rüştü Efendi, annesi Emine Şerife Hanım’dır. Anne tarafından Hz. Mevlana soyundandır. Yani ” Ünas ” (1) çelebidir. Küçük yaşlarda babasını kaybettiği için annesi ile dayısı Tevfik Efendi’nin himayesinde yetişti. O, Osmanlı yıllarında doğup Cumhuriyet döneminde büyük hizmet ifa eden köprü nesillerdendir.

İlkokul ve Rüştiye’yi bitirdikten sonra, özel hocalardan ders aldı. İdadi tahsilini müteakip bazı memuriyetlerde bulundu. Konya Hukuk Mektebine kaydolduysa da bitiremeden son sınıftan ayrılmak mecburiyetinde kaldı. Kendi kendine Fransızca’sını ilerletti. Daha sonra, çok sevdiği öğretmenlik mesleğine intisap etti. Uzun yıllar Konya Lisesi’nde ve muhtelif okullarda Fransızca, psikoloji, sosyoloji, mantık, felsefe ve edebiyat dersleri okuttu. Koner, Namdar Rahmi ve Naci Fikret gibi pek çok başarılı öğrencinin çok sevdiği ve değer verdiği hocaların başında gelirdi.

Muhlis, bir taraftan da o zamanlar Konya’da neşredilmekte olan başta Babalık olmak üzere mahalli gazete ve dergilerde çeşitli konularda yazılar yazdı. Ölünceye kadar da elinden kalemi bırakmadı. Yazı ve çalışmalarıyla devrin valisi Muammer Bey’in dikkati çekti ve genç yaşlarda Konya Belediye Reisliği’ne getirildi. Milli Mücadele yıllarında bu görevi devam etti. İstiklal Savaşı müddetince milli kuvvetlere erzak ve mühimmat temininde yardımcı oldu. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti faaliyetlerinde fiilen görev aldı. Milli mücadele boyunca milli kuvvetlerden desteğini hiç eksik etmedi.

Delibaş Olayı’nda Belediye Başkanı idi. Delibaş ve avenesi bile onu görevinde bıraktı. Fakat o, isyancılara karşı oldukça cesur davrandı. Onların gönderdikleri yazıları kayıtlara geçmedi, pek çok isteklerini de yerine getirmedi. Hastalığını bahane ederek Meram’daki evine çekildi. Bir ara da istifa ettiyse de istifası kabul edilmedi. Olay sonrası almış olduğu bir takım tedbirlerle, yaraların bir an sarılmasında  da büyük gayret sarf etti. Bunda başarılı da oldu. (2)

1927 yılında Adana Milli Eğitim Müdürlüğü’ne getirildi.  Bir süre de Eskişehir Milli Eğitim Müdürlüğü’nde bulundu. 1945 yılında Selçuk isimli gazeteyi çıkarmaya başladı. Fakat 1947 yılında tekrar Konya Belediye Başkanlığına seçilmesi ve yoğun işleri dolayısıyla, gazetesini kapatmak mecburiyetinde  kaldı. Belediye Başkanlığı döneminde, Konya’ya elektrik santralini getirdi. Yeni Pazar ve hal binalarını yaptırdı. Alaaeddin Tepesi’ni ağaçlandırdı ve Müze Caddesi’ni açtırdı. İlk Belediye Başkanlığı döneminde de Konya’da 1917 yılında ilk atlı tramvay tesisini de o kurdu.

1917-1918, 1919-1923, 1946-1950 yıllarında Belediye başkanlığı yapan Koner 1950 yılında Belediye Başkanlığı’ndan ayrıldıktan sonra, kendisini tamamen Mesnevi çalışmalarına verdi. Sekiz yılı aşkın bir süre uğraşarak ” Mesnevi’nin Özü ” isimli en hacimli eserini meydana getirdi.

Muhlis Koner, genç yaşından itibaren çok çeşitli konularda eserler veren, makaleler neşreden ve binlerce öğrenci yetiştiren, fikir-kültür ve şehir hayatımızda derin izler bırakan, Şark’ı ve Garp’ı tanıyan gerçek bir Konya münevveriydi.  Belediye Başkanı bulunduğu dönemde yayımlanan, Konya Rehberi isimli eserinin ön sözünde, memleketin aydın ve yöneticilerini, bulundukları bölgelerin tarihlerini yazmaya teşvik etti. Ülke için bunun önemini vurguladı.

Konya’da yayınlanan başta Babalık, Ekekon, Öğüt, Konya, Yeni Konya, Yeni Meram olmak üzere, İstanbul’da ve Ankara’da münteşir, Şehbal ile Din Yolu Mecmualarında çeşitli konularda yazılar yazdı.

Önemli hizmetler ifa ettikten sonra, 21 Ekim 1957 yılında vefat eden M. Muhlis Koner, Üçler Kabristanı’nda meftundur.

KİTAPLARI

Basılanlar

Görüşlerim, Konya 1943 (Din, ahlak, hukuk, felsefe vs. gibi konulardaki görüş ve düşüncelerini aksettiren konulardan oluşan bir kitaptır).

Gelin – Kaynana, Konya 1943, (Beş Perdelik Piyes).

Ayaşlı Şakir, 1933 (Faik Soyman’la birlikte).

Konya ve Rehberi, 1923 ( Mümtaz Bahri, Faik Soyman ve M. Ferit ile birlikte. Bu eser 1997 yılında tarafımızdan sadeleştirilerek yeni harflere çevrilmiş ve Konya Aydınlar Ocağı tarafından bastırılmıştır).

Mesnevi’nin Özü, 1961 (Konya Belediyesi tarafından basılmıştır).

Maarif, 1331 (İnkılab-ı Efkar Serisinin birinci kitabıdır).

Basılmayanlar

Rete ve Ben.

Hovarda.

III. BAZI MAKALELERİ

” Akşehir Bankası “, Babalık, 11 Mayıs 1340.

” Konyalı Aziz Efendi “, Babalık, 14-15 Mayıs 1933 (iki makale).

” Konya’nın İmarının Yakın Kısa Tarihine Bir Bakış “, Babalık, 8 Nisan 1933.

” Üstad Bay Ferit Uğur İçin “, Konya, IV ( 41 ), Mart 1942, s.22.

” Ayaşlı Şakir “, Konya, VI ( 43 ), Mayıs 1942, s.29-32.

” İhtisas Adamı “, Konya, VII ( 69 ), Temmuz 1944, s.1-2.

” Büyük Bir Kayıp: Hamdizade Abdülkadir Hak’kın Rahmetine Kavuştu “, Ekekon,  12 Birinci Kanun 1944.

” Münevver Kimdir “, Konya VIII ( 66 ), Nisan 1944, s. 1-2.

” Müze Caddesi Münasebetiyle “, Yeni Konya, 3 Aralık 1951.

10.” Mehmet Önder’e Cevap “, Yeni Konya, 28 Kasım 1952.

Açıklamalar:

1- Anneden gelen çelebiliğe, “İnas Kolu” denir.

2- “Caner Arabacı” Milli Mücadele Döneminde Konya Öğretmenleri, Konya 1991, s.160-170