MECMȖʿA-İ ÂYİN-İ ŞERÎF İNCELEME METNİ – Burçak DURA

MECMȖʿA-İ ÂYİN-İ ŞERÎF İNCELEME METNİ

Burçak DURA

Bu çalışma, Almanya’daki Leipzig Üniversite Kütüphanesi’nde kayıtlı Mecmûʿa-i Âyin-i Şerîf isimli eser üzerinde gerçekleştirilmiştir. Eser, âyini dinleyenlerin elinde belge bulunması amacıyla broşür olarak kaydedildiği için yazarı belli değildir. 1313 yılında tamamlanmış, 51 varaktan, her bir varak iki sütun ve genelde 15’er satırdan oluşan eser, nestalik hatla, manzum olarak kaleme alınmıştır. İçinde çoğunlukla Mevlânâ’ya, Sultan Veled’e ve Ulu Ârif Çelebi’ye ait manzumeler bulunmaktadır.

Tezimiz; Mevlevîlik, Mecmûʿa-i Âyin-i Şerîf ve Açıklamalı Metni olmak üzere üç ana çerçeveden oluşmaktadır. Mevlevîlik kısmında Mevlevîliğin doğuşu ve yayılışı, Mevlevî Mukâbelesi ve Semâ, Mevlevî Müziği ve Âyinler konularını ele aldık. Mecmûʿa-i Âyin-i Şerîf bölümünde nüsha tavsifi, muhtevası ve önemi, mecmua içindeki bestekârlar ve mevlevîlikle olan ilişkilerine dair bilgiler verdik. Açıklamalı Şerh Metni bölümünde ise, mecmuada yer alan manzumelerin günümüz alfabesine çevrisini yaptık. Mecmuanın yazıya geçirildiği tarihte (1313) toplu bir şekilde sunulan şiirler, içinde bulunduğu bağlam göz önüne alınarak incelenmiş ve dipnot yöntemiyle tüm iktibas ve telmihler gösterilmeye çalışılmıştır. Yine aynı yöntemle, ilgili yerlerde, tasavvufî içerikli bu metin üzerinden İslam düşünce tarihindeki bazı geleneklere atıfta bulunduk.

Tekkelerde yapılan ibâdet şekli olan âyin kavramını irdeledik ve bu düşünce yapısının yansıması olan şiirleri ihtiva eden mecmuayı, edebiyat/kültür tarihine kazandırmaya çalıştık.