KÜTAHYA ÇELEBİLERİ – 3) Zeynüddin Çelebi

Betül SAYLAN*

SEFÎNE-İ NEFÎSE-İ MEVLEVİYÂN’DA BAHS OLUNAN DİĞER ÇELEBİLER

3) Zeynüddin Çelebi (ö. 828 h./1424 m.)

Burhâneddin Çelebi’den (ö. 797-798 h./1394-1395 m.)sonra Kütahya Mevlevîhânesi şeyhi olan Zeynüddin Çelebi’nin doğum târihi hakkında kesin bir bilgimiz bulunmamaktadır. İlyâs Paşa’nın, oğlu Şâh Melik’ten olan torunudur.¹⁰¹² Dolayısıyla Celâleddin Ergūn Çelebi’nin de yeğeni olmaktadır. Mevlevî Tarîkatı’nda en ziyâde kerâmet gösterenlerden¹⁰¹³ olduğu rivâyet edilen Zeynüddin Çelebi, amcası Celâleddin Ergūn Çelebi, amcazâdesi Burhâneddin İlyâs Çelebi ile Muzafferüddin Çelebi’nin tedrîsinden geçmiştir.¹⁰¹⁴

Burhâneddin İlyâs Çelebi’nin vefâtından sonra Kütahya Mevlevîhanesi postnişîni olan Zeynüddin Çelebi, ihvânın terbiyesiyle 25 sene meşgul olmuştur. II. Yâkub Çelebi’nin vefâtından ve Germiyanoğulları’nın dağılmasından önce ¹⁰¹⁵ , 828 h./1424 m.târihindeZeynüddin Çelebi vefat etmiş, Burhâneddin İlyâs Çelebi’nin ayakucuna defnedilmiştir.¹⁰¹⁶Ancak, Timur’un yağmalamaları ve siyâsî karışıklıktan Mevlevîhâne ve mevlevîler de etkilenmişlerdir. Muzafferüddin Çelebi ve Alâeddin Çelebiler başta olmak üzere Çelebi Âilesi fertlerinin bir kısmı vefat etmişler, Konya’ya dönmüşler, bir kısmı da özellikle Mevlevîliğe hizmet etmek amacıyla çeşitli memleketlere dağılmışlardır. ¹⁰¹⁷ Dolayısıyla da Kütahya Mevlevîhânesi bu târihten sonra bir türbedâr aracılığıyla varlığını sürdürebilmiştir.¹⁰¹⁸ 950 h./1543 m. târihinden îtibaren Konya’dan Kütahya’ya gönderilen İbrâhim Dede (ö. 1010 h./1601 m.) ve dâmâdı Ulûfecizâde Mehmed Dede (ö. 1060 h./1650 m.) isimli dedeler tarafından mevlevîhâne ihyâ edilmiştir.¹⁰¹⁹

Kaynaklarda Zeynüddin Çelebi’ye âid olan şu rubâîye; ¹⁰²⁰

بی روی تو مرآت دل ما چه کند
کر دیده بحاليست و اما چه کند
هر سر که شد آسودۀ ظل کرمت
ای طوبئ تحقيق بفرما چه کند

[Senin yüzün olmadan gönül aynamız ne yapsın? Göz yerinde olsa da ne yapabilir? Ey tahkîk Tûbâsı! Senin kereminin gölgesinde dinlenen her baş, söyle ne yapsın?] ve Burhâneddin İlyâs Çelebi’nin vefâtının ardından düştüğü ve Burhâneddin İlyâs Çelebi bölümünde yer verdiğimiz târihe yer verilir.¹⁰²¹

¹⁰¹² KMMA, dosya no: 51, belge no: 29

¹⁰¹³ Esrâr Dede, a.g.e., s. 224

¹⁰¹⁴ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 102

¹⁰¹⁵ Germiyanoğulları   hükümdârı   II.   Yâkub   Bey   832   h./1429   m.   târihinde   vefat   etmiştir.   (Germiyanoğulları hakkında bilgi için, Varlık, Mustafa Çetin, “Germiyanoğulları”, DİA, c. XIV, s. 33-35)

¹⁰¹⁶ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 106

¹⁰¹⁷ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 105-106

¹⁰¹⁸ İhtifâlci Mehmed Ziyâ, Bursa’dan Konya’ya Seyâhat, s. 240

¹⁰¹⁹ KMMA, dosya no: 51, belge no: 29; İhtifâlci Mehmed Ziyâ, Bursa’dan Konya’ya Seyâhat, s. 240; Özönder, Hasan, “Kütahya Mevlevîhânesi”, SÜTAD, sy: 2, Konya, 1996, s. 75-76

1020 Ali Enver,a.g.e., s. 89-120;Esrâr Dede,a.g.e., s. 223-224

¹⁰²¹ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 102