Kuşlara Serbest

İnsan, fenâ hâlde kuşa benzer… Her birimiz kendimize özgü bir dünyada, geçmiş yaşam deneyimlerimize ve şartlanmalarımıza dayanan zihin yapımı bir gerçeklik kafesinde yaşıyoruz. Öyle düşüne düşüne öyle inanıyor, öyle inana inana öyle görüyoruz…
[W. Hsin]

Yeni yüzyılın câhilleri okuma-yazma bilmeyenler değil, yeni şeyler öğrenemeyen (learn) öğrendikleri eski şeyleri unutamayan (un-learn) ve hakkıyla yeniden öğrenmeyi (re-learn) beceremeyenler olacaktır.
[A.Toffler]

••• KUŞLARA SERBEST •••

Kalmışam zındân-ı cism içre bugün tenhâ garîb,
Bu kafeste rûz u şeb, zâr olmuşum Yâ Rab meded
[N. Mısrî ksa]

• 1.1 KUŞ KAFESTE •
(Yazarın “Kuşlara Serbest” isimli kitabından)

büyük şehirde
bir yol vardı;

yolun ortasında
bir ev vardı;

evin ortasında
bir merdiven vardı;

merdivenin sonunda
karanlık bir oda;

odanın ortasında
bir masa;

masanın ortasında
bir kafes;

o kafeste
küçük bir kuş

işte bütün hikâye
bu kuşun aklından geçiyor

şehir, yol, ev, merdiven, oda, masa, kafes ve kuş
zâten tüm film, zihinde oynuyor

•••
[Âlem sahnesinde, hayâl perdesinde, ikili birli bir oyun]

Ruhî Bey’le Nefîse Hanım’ın kavgaları, komşu kafeslerden duyuluyordu.

Başlarını sokacak bir yuvaları vardı ya…
Herkes gibi yavru yapıp onları büyütmeleri gerekmez miydi?

Oysa Rûhî, kuş kadar kafasını, kafesin parmaklıklarına vura vura haykırıyordu:

– Bu kafeste yuva yapacak değilim
Esâreti mirâs bırakacağım bir yavru istemiyorum!

– Aman bey tövbe de ne diyorsun öyle!
Hepimiz kafeste doğmuş değil miyiz?
Hem Allaaseven şu kafesin genişliğine baksana, yediğimiz önümüzde yemediğimiz ardımızda, hâlimize şükrederek yeni yavrular getirmemiz gerekmez mi kafese?

– Âh be hatun kuş, bencileyin kim kafeste doğarsa uçmanın bir hastalık olduğunu düşünür. Kanat çırpamayacağı kadar dar bir kafesteki kuştan daha vahim olanı, uçabileceği kadar geniş bir kafesteki kuş değil midir?

– Kim sokuyor kuş kadar beynine böyle hastalıklı fikirleri bilmem!

– Her gece kafeste göz yumduğumda ötelerden sessizce duyuluyor işte
Her gün, birlik zevkindeki bülbül, gül bahçesinden haberler veriyor işte

– Hem bak burası bizim için güvenli, dışarısı tehlikelerle doluymuş, bildiğimiz yuvayı niçin bırakalım?

– Tamam kafes tamamen güvenli ama burada ölü gibiyiz, içimde kanayan canlı bir yara var hatun, hepsi bu kadar olmamalı…
İçimdeki daha büyük benle, doğal bir uyumsuzluk var her hâlimde, derinlerde beni rahatsız eden bir şeyler var, var işte!

Evet içerde, su ve tâne buluyorsak da su da kafesin dışından gelmede tâne de… Hepsi bu kadar olmamalı, dayanamıyorum. Açık kafeste, kafes azığına ihtiyacım yok!

– Aman bey, dışarda ölüm var, ayrılık var diyorlar?

– Ölüm zaten kafesin kırılması değil mi?
Hiç gam yeme a güzel, ecel kafesi kırar, kuşu incitecek değil ya

– O kadar uzun süre kafeste beslendik ki inan uçmayı bile hatırlamıyorum

Nefîse Hanım, kafasını kafesin parmaklıklarından çıkardı, gövdesini zorladı, çırpındı çırpındı olmuyordu işte olmuyordu, tıkılıp kalmıştı bu daracık kafese…

Çaresizlik içinde daha da çırpındıkça başı kurtuldu.
Neden sonra bakışları, kafesin kapısına takıldı.
Kapı açıktı, kim bilir ne zamandır açıktı.
Belki de en başından beri…

Yine de çıkmaya cesareti yoktu.

Bildik bir ateşi, bilinmeyen bir bahçeye tercih ederdi.

Kapıya arkasını döndü, kendi etrafında dâireler çizerek, döndü, döndü, artık gücü kalmayana dek döndü…

Nihâyet kendinden geçerek yere yığıldı.

Rûhî’nin son sözleri can kulağındaydı:
Kafeste yürüyen bir kuş, canlı bir kuş sayılır mıydı?
•••
Bakışını uzaklara, çok uzaklara çevirdi.
…
Birden ağlamaklı oldu
Ateş kesilen gözyaşlarından, suya düşmüş buzdan kafesin son parçası da eridi

İçine akan yaşlar birikti birikti, deryâ oldu
İçi, dışı bir oldu; hayretten nefesi kesildi
“Ama Ben…” diyemez oldu
…
Pencerenin ötesindeki kelebeklerin ayak izinde kayboldu

Deryâ olunca nefes pârelenince kafes
Tâ kesilince bu ses çağırırım dost dost
[N. Mısrî]

•••

Karaya bir balık koyun, ölene dek okyanusu hatırlayacaktır. Ve bir kuşu bir kafese koyun, yine de gökyüzünü unutmayacaktır. Her biri, doğasının olması gerektiğine hükmettiği gerçek evi için vatan hasreti çekiyor.

İnsan masumiyet hâlinde özgür doğar. Özgün doğası sevgi, merhamet ve saflıktır. Yine de kadîm yurdunu düşünmeden öylesine oradan buraya taşınır durur.

Bizim hikâyemiz, uzun hikâyemiz, bir balığın bir kuşun başına gelenlerden daha mahzûn değil mi?

•••

Söz uzadı ve bâzı kuşların canları, bu hikâyeden fenâ sıkıldı, biliriz…
İyisi mi sessizliğe daha fazla kıymayalım
•••
Her bir kuşun kafesi başka başka nîdelim.

Sus… Sus ki sükût âlemi dopdolu bir dünyadır; söz davulunu çalıp durma, söz, içi boş bir davul!
[Cenâbı Mevlevi]

Kuşlara Serbest