İstanbul’da Trabluslu Bir Şeyh Efendi: Safî Musa el-Mevlevî – Ayşegül Mete

İstanbul’da Trabluslu Bir Şeyh Efendi: Safî Musa el-Mevlevî

(ö. 1157/1744)

Ayşegül Mete

Özet
On sekizinci asırda Osmanlı’nın çeşitli bölgeleri arasında ilmî sirkülasyonun kuvvetli olduğunu gösteren örneklerden biri de Safi Mûsâ Dede Efendi (v.
1157/1744)’dir. Safi Mûsâ Dede Efendi’nin önemi, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da elde ettiği ilmî müktesebâtını, ömrünün son yirmi bir senesinde ikamet ettiği şehir olan İstanbul’a aktarmasında ortaya çıkar. Aynı zamanda dört farklı Mevlevî tekkesinde postnişinlik görevlerini ifa etmiş olan Safi Mûsâ Dede Efendi, Arapça ve Farsça’ya olan derin vukûfiyeti nedeniyle Sultan III. Ahmet’in emriyle oluşturulan bazı tercüme ve tashih heyetlerinde yer alır. Şam’da bulunduğu sırada halkasına dâhil olduğu ünlü âlim Abdülganî Nablûsî’nin talebeleri arasında ismi hususen zikredilen Safî Mûsâ Dede Efendi’nin, Tefsîr-i Beyzavî, Hidâye ve Mesnevî-i Ma‘nevî merkezli oluşturduğu meclisler ile on sekizinci asrın ilk yarısında İstanbul’un ilmî hayatına tesir ettiği görülür.

Bu çalışma günümüz Mevlevîlik araştırmalarında kendisine çok da atfın bulunmadığı Safi Mûsâ Dede Efendi’nin Trablus’tan İstanbul’a olan hayat serüveninde eserleri ve tesirleri üzerinden ilim dünyasına yaptığı katkıları ortaya çıkarmayı gaye edinmektedir.