Hz. Mevlânâ’nın etkilendiği mutasavvıf Attar’ın eseri Pendnâme

Prof. Dr. Yusuf Çetindağ, Pendname geleneğinin ilk olarak 12. yüzyılda Feridüddin Attar tarafından başlatıldığını belirterek “12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar İran, Arap ve Türk şairleri tarafından defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Ayrıca başta Hz. Mevlânâ olmak üzere Sadi-i Şirazi, Hafız-ı Şirazi, Molla Cami ve Şeyh Galip gibi Şarkın en büyük bilgeleri Attar’dan etkilenmiş ve onu örnek almıştır.” dedi.

Prof. Dr. Yusuf Çetindağ, İslam dünyasında bir ışık ve ilham kaynağı olan şair ve mutasavvıf Feridüddin Attar’ın ünlü eseri Pendname’yi yeniden okuyucu ile buluşturdu. Hem bir ilmihal, hem bir tasavvuf, hem bir ahlak, hem de Kur’an ve hadislerden süzülerek tasavvufi bir terbiyeyle yoğurulmuş bir kitap olan Pendname Etkileşim Yayınlarından çıktı.

Attar’ın yaklaşık 1200 beyitlik Pendnamesinin beyit beyit okunuşu, manzum çevirisi ve açıklamasını 19. yüzyılın şarihlerinden Murad Molla’nın “Mâ Hazar” adlı Pendname şerhinin sadeleştirilmesine dayandıran yazar Çetindağ, “Defalarca tercümesi ve şerhi yapılan Pendname hem bir ilmihal, hem bir tasavvuf, hem bir ahlak, hem de bir şiir kitabıdır. O, bu eserle bir taraftan ideal bir mümini resmederken, bir taraftan İslam gençlerine model çizmiş, bir taraftan da topluma Kur’an ve hadislerden süzdüğü İslam ahlakını derli toplu bir halde anlatmıştır.” şeklinde konuştu.

Pendname geleneğinin ilk olarak 12. yüzyılda Feridüddin Attar tarafından başlatıldığını belirten Çetindağ, “Attar, bu eser vasıtasıyla Horasan, İslam medeniyetinin kodlarını verir ve kendi döneminin İslam anlayışına işaret eder. Esasen Attar’ın yaşadığı dönem İslam medeniyetinin zahirden batına; yani dıştan içe doğru büyük fethini gerçekleştirdiği dönemdir.” ifadesini kullanarak “Bu dönemde Horasan, İslam dünyasının ışık kaynağıdır. Attar ise bu ışığın en görkemli ve göz kamaştıran yıldızıdır. Feridüddin Attar’ın en önemli yönü İslam tasavvufuyla İslam şiirini buluşturması ve kaleme aldığı mesnevilerinde tasavvufun en zor ve çetrefilli meselelerini en anlaşılır ve akıcı bir üslupla şiirselleştirmesidir. Yani o, büyük bir mutasavvıf olmasının yanında büyük bir şairdir de.” diye konuştu.

Çetindağ, açıklamalarını şöyle sürdürdü: “İşte bu büyük bilge ve şairin en önemli ve etkili eserlerinden birisi de Pendname adlı kısa mesnevidir. Pendname çok kısa olmasının aksine çok güçlü ve etkili bir eser olmuş; 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar İran, Arap ve Türk şairleri tarafından defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Ayrıca başta Hz. Mevlânâ olmak üzere Sadi-i Şirazi, Hafız-ı Şirazi, Molla Cami ve Şeyh Galip gibi Şarkın en büyük bilgeleri Attar’dan etkilenmiş ve onu örnek almıştır.”

Bu çalışmada Feridüddin Attar’ın nasihatname türündeki Pendname adlı eserinin tercüme edildiğini kaydeden yazar Çetindağ, “Attar’ın yaklaşık 1200 beyitlik Pendnamesinin önce beyit beyit okunuşu, ardından manzum çevirisi ve son olarak da açıklaması yapılmıştır. Yapılan açıklamalar 19. yüzyılın şarihlerinden Murad Molla’nın “Mâ Hazar” adlı Pendname şerhinin sadeleştirilmesine dayanmaktadır.” bilgisini verdi. Çetindağ, açıklamalarına şöyle devam etti:

“Çalışmanın giriş kısmında Şarkın büyük bilgesi ve 12. yüzyılda Horasan kültürünün büyük temsilcisi ve simgesi olan Feridüddin Attar ile Pendname şarihi Murad Molla’nın kısa hayat hikâyeleri yer almaktadır. I. Bölümde ise Nasihatname ve Pendname geleneği, Attar’ın Pendnamesi, Türk edebiyatında yazılan pendnameler ve Pendname’nin içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. II. Bölümde ise Feridüddin Attar’ın Pendnamesi ile Murad Molla’nın bu Pendname’ye yazdığı şerh sadeleştirilerek aktarılmıştır.”

MoralHaber