Emin Dede’nin Tertip Ettiği Mevlevi Âyinleri Nota ve Güfte Mecmuası

Klasik sanatlar geleneğimizin son büyük temsilcilerinden Neyzen Emin Dede (Mehmet Emin Yazıcı) tarafından Hamparsum notalarıyla ve eski harflerle kayda geçirilmiş 41 adet Mevlevi âyinini ihtiva eden emsalsiz bir mecmua, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve  Zeytinburnu Belediyesi’nin desteğiyle “Türk Müziği ve Edebiyatında Mevlevi Kültürü” projesi kapsamında Neyzen Emin Dede’nin Mevlevî Ayinleri Mecmuası yayınlandı.

… Süleymaniye Kütüphânesi eski eserler uzmanı Murat Serdar Saykal kütüphaneciliği, kitâbiyat bilgisi, Osmanlıca’ya ve eski metinlere, devirler bilgisine bihakkın vâkıf meslek pîri Beyazıt Devlet Kütüphanesi hâfız-ı kütûbu İsmail Saib Efendi’nin; ilim irfanları ile dünyaya şan vermiş Fuad Köprülü’lerin, İbn’ülemin Mahmud Kemal’lerin, Saadettin Nüzhet Ergun’ların, Abdülbâkî Gölpınarlı’ların izini takiple temâyüz etmiş, nâdirâtdan bir ülke değeridir.

Makam mûsikîsi bestekârı, ud virtüozu olması yanında ilmini hilmi ile yücelten semâpâye san’atkâr Osman Kırklıkçı bu hârikulâde kıymeti hâiz eseri Batı grafik notasına aktararak müzikbilime çok önemli bir katkıda bulunduğu gibi, Hamparsum notası bilgisine olan hâkimiyetiyle de haklı bir takdir toplamıştır.

Saykal ve Kırklıkçı’nın örnek bir işbirliği, sabır, yoğun emek, bilgi ve titizlikle ortaya çıkarıp bilim ve sanat erbâbının istifâdesine sundukları Neyzen Emin Efendi’nin el emeği, göz nûru bu eseri onlar sâyesinde yeniden hayat bulmuş oldu. Müzikbilim alanı bu değerli bilim ve sanat insanlarına çok şey borçludur, vârolsunlar.

Prof. Dr. Ruhi Ayangil

TAKDİM

Kıymetli okurlar,

Zeytinburnu Belediyesi olarak Türk kültürüne hizmet etmek amacıyla gerçekleştirdiğimiz faaliyetlere devam ediyoruz. Elinizdeki çalışmayla birlikte kütüphane raflarında kalmış, bugün kullanılması neredeyse imkânsız hâle gelmiş çok önemli bir kaynağı kamu hizmetine sunmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

Klasik sanatlar geleneğimizin son büyük temsilcilerinden Neyzen Emin Dede (Mehmet Emin Yazıcı) tarafından Hamparsum notalarıyla ve eski harflerle kayda geçirilmiş 41 adet Mevlevi âyinini ihtiva eden emsalsiz bir mecmua, ehil isimlerin meşakkatli ve titiz çalışmalarıyla sanatçıların ve araştırmacıların kolaylıkla istifade edebileceği bir biçimde yayına hazırlandı. Tarihsel süreç içerisinde nota sistemi ile alfabenin değişmesi nedeniyle Neyzen Emin Dede’nin miras bıraktığı eserden artık sadece Hamparsum notasını ve eski Osmanlı yazısını bilenler istifade edebiliyordu. Bu derlemede Neyzen Emin Dede’nin tuttuğu kayıtlardaki Hamparsum notalar günümüzde kullanılan notalara, nota altlarında bulunan güfteler ise eski yazıdan yeni harflere bütünüyle aktarılmış oldu.

Gelenek içerisinde yetişip otantik kaynaklardan beslenerek edindiği müktesebatı büyük bir özveriyle kayıt altına alan Neyzen Emin Dede’nin tertip ettiği Mevlevi âyinleri mecmuasının kıymetini tarif etmek kolay değil. Sadece eser fihristine baktığımızda dahi Itrî’den Dede Efendi’ye sanat tarihimizin simge isimleriyle karşılaşırız. Diğer yandan Mevlevi âyinlerinin klasik Türk müziğinin en mürekkep ve zarif eserleri arasında yer aldıklarını, form olarak ne denli billurlaşmış bir tecrübenin ürünü olduklarını göz önüne aldığımızda bu derlemenin ehemmiyeti daha iyi anlaşılacaktır.

Bilindiği üzere Mevlevihâneler, manevi değerlerin mayalandığı ve kuşaktan kuşağa aktarıldığı mekânlar olarak tarihteki yerlerini almışlardır. Öte yandan bu manevi iklim sanat ve estetiğin başlıca ilhamı olmuş, Mevlevihâneler her alanda büyük sanatkârların yetişmesini sağlamıştır. Söz konusu mekânlardan biri olan Yenikapı Mevlevihânesi dolayısıyla Zeytinburnu’nun tarihsel hafızasında önemli bir yere sahip olan Mevlevi kültürünün bu yadigârını ilgililerin istifadesine sunmak bizim için ayrıca anlamlıdır.

Mevlevi âyinleri konusunda yine en önemli kaynaklardan birini daha bu eserle eş zamanlı olarak sizlere ulaştırmanın da sevincini yaşıyoruz. Türk şiirinin zirvelerinden Şeyh Galip’in Yenikapı Mevlevihânesi’nde tertip ederek buraya vakfettiği ve daha sonra hasar görmesi üzerine Dede Efendi’nin restore edip günümüze ulaşmasını sağladığı Mevlevi Âyinleri Mecmuası da özenli bir araştırma ve inceleme neticesinde yayına hazırlandı. Mevlevi âyinlerinin çeşitli amaçlar doğrultusunda bağlamlarından koparılarak araçsallaştırıldığı, manevi ve kültürel özlerinin buharlaştırıldığı bir dönemde böylesi sahih kaynakları kamu yararına sunmayı bir toplumsal sorumluluk meselesi olarak değerlendiriyoruz.

İstanbul Üniversitesi bünyesinde yürütülen ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Belediyemiz tarafından desteklenen “Türk Müziği ve Edebiyatında Mevlevi Kültürü” başlıklı proje sonucunda ortaya çıkan bu eserlerin kültür ve sanat hayatımıza yeni bir soluk getirmesini temenni ediyorum. Projeye emek ve destek veren bilim insanları ile kurumlara da teşekkürü borç bilirim.

Hoşça bakın zâtınıza…

Ömer Arısoy
Zeytinburnu Belediye Başkanı

Aşağıdaki bağlantı aracılığıyla bu mecmuanın tüm içeriğine ulaşabilirsiniz.

MEVLEVİ ÂYİNLERİ NOTA VE GÜFTE MECMUASI – NEYZEN EMİN DEDE