Bursa Mevlevihanesi’nin yeniden inşaası

Birleşmiş Milletler’e bağlı unesco tarafından 2007 yılının Mevlana yılı ilan edilmesi ile yeniden inşaası gündeme gelen Bursa Mevlihanesi’nde aradan geçen 5 seneye rağmen bir mesafe alınamadı. Mülkiyeti Vakıflar’a ait Pınarbaşı kabristanı karşısındaki alanda su deposu olduğundan dolayı Bursa Mevlevihanesi’nin 20 metre kaydırılarak yapılmasının mümkün olduğu kurul kararı ile belirtilmesine rağmen, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin projeye sıcak bakmaması yüzünden Bursa Mevlevihanesi’nin yeniden inşa edilmesi her yıl değişik çevrelerce gündeme getiriliyor.

Mevcut yerinde su deposu yapıldığı için yeniden yapılacak binanın kaydırılmasına Kültür Varlıkları Koruma Kurulu müsaade etmesine rağmen, siyasi iradenin yeterli ilgiyi göstermemesi Bursa Mevlevihanesi’nin unutulmasına yol açıyor. Bursalı inşaat mühendisi Erdoğan Emre, Bursa’yı manevi merkezler arasına sokan unsurlar içinde, Pınarbaşı’ndaki mevlevihanenin de bulunduğuna dikkat çekerek,

“Bursa’nın dinamiklerden biri de hiç şüphesiz ruhani yapısıdır. Daha Osmanlı buralara girmeden, doğudan gelen İslami misyonlar, dervişler, abdallar, yarenler, Bursa civarında yer tutup, yeni fetihlere zemin hazırlamışlar. Sular durulunca ulema sınıfı da gelip teşkilatlanmaya başlamış. Dini altyapı hazırlanmış. Bunlardan biri de mevlevi dervişleridir. Tarihi kaynaklara göre Bursa’da son dönem mevlivihane, Pınarbaşı mezarlığı karşısında sur dibindeki Osmangazi İlköğretim Okulu doğusunda, bugün su deposu sahasında kalmaktadır. 1891’de Vali Mahmut Celaleddin Paşa zamanında yaptırılan semahane 20 metreye 20 metre ebadında ve 7 metre yükseliğinde asma katlı, ahşap karkas-bağdadi tarzında inşa edilmiş olup, ortasında 16 direk üzerine oturmuş gizli kubbeli ve üzerine kiremit kaplı çatı ile örülmüştür. Ampir üsluplu yapı, İstanbul-Eyüp, Bahriye ve Galata Mevlevihaneleri’ne benziyor. Bu bilgiler dışında, orjinal yapının fotoğraf ve röleve çalışmaları İstanbul Anıtlar Kurulu Şube Müdüdürü Ali Saim Ülgen’in 27 Nisan 1953 tarihli raporunda var. Tekke ve zaviyelerin kaldırılmasıyla 1925 sonrası semahane bir süre mahalle mescidi, sonra karakol, sonra depo ve hatta ahır olmuş. 1950’lerde birkaç yıl Balkan Muhacirleri konaklama yeri olduğu da Albert Gabriel’in kitabında belirtiliyor. 30 Nisan 1953’te Vakıflar Genel Müdürlüğü, Anıtlar Yüksek Kurulu’ndan mail-i inhidam kararı verip, yapı için yıkım izni istedi. Bugün ayakta olan anıt türbe dışında yapılar yıkılıp buraya 2 bin metrekare hacimli gömme su deposu yapıldı. Bugün yalnızca 15 yatır barındıran bir türbenin olduğu saha ziyarete kapalı, bakımsız ve perişan durumdadır. Semahanenin yeniden yapımı, su deposu sebep gösterilip engellendi. Ata yadigarı eserin ihyası, özellikle türbenin de yıkılıp geleneksel mimarimize uygun yapımı aslında 600-700 bin liralık bir iştir. Yol kenarına çekilip yapılabilecek olan müze-semahane, bölgedeki karanlık ölüm sesizliğini giderecek. Türbede ebedi uykudakilerin ruhu şad olacaktır” dedi.

Osmangazi İlköğretim Okulu yanındaki Kalenderhane’nin de modernize edilebileceği operasyon, bugünlerde çalışmaları yapulan iç ve dış surlara da anlam kazandıracağını belirten Emre, “Dış sur kapısından batıya, Bayram yerine giderken sağda ihya edilmiş mevlivihane müzesi ve ziyarete açık türbe ile kalenderhane kitaplığı Osmangazi İlköğretim ve Pınarbaşı mesiresi bütünleşecek, karşıdaki mezarlık duvarı da elden geçirilirse bölge tarihine uygun bir görünümüne kavuşacaktır. Osmangazi ve Büyükşehir Belediyeleri neler yapmadılar ki, bu işe de el atılır ümidindeyiz” dedi.

Numaniye Dergahı Banilerinden Safiyuddin Erhan’da Bursa Mevlevihanesi’nin fotoğraflarının elde olması sebebiyle Vakıflar tarafından binanın yeniden ihyasının rahatlıkla yapılabileceğine dikkat çekti. Safiyuddin Erhan, “Vakıflar tarafından kurulun müsaadesi ile yapının oturduğu alan su deposunu ortadan kaldırmayacak şekilde kaydırılarak yeniden yapılabilir. Bunda bir mahzur yoktur. Mesnevi okunan bir tarihi mekan Bursa sur çalışmalarına da anlam katar. Bu konuda İlahiyat Fakültesi Tasavvuf Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kara ile birlikte hazırlayıp 2007 Mevlana yılı münasebeti ile Kültür Bakanlığı’na yolladığımız fotoğraflı dilekçeden bir netice çıkmadı. Bursa milletvekili seçilen Vakıflar’dan sorumlu Başbakan Yardımcımız Bülent Arınç beyin bu konuya teveccüh gösterip 2013 vakıflar programına Bursa Mevlevihanesi’ni aldırmalarını ümit ediyoruz” diye konuştu.

Bursa Büyükşehir Belediyesi Tarihi Kültürel Miras ve Eski Eserleri Sevenler Kunumu Üyesi Ali Turan da Büyükşehir Belediyesi’nin depoyu gerekçe göstererek, mevlevihaneyi yaptırmamasının büyük bir yanlışlık olduğunu kaydederek, “Büyükşehir Belediyesi sanki Bursa Mevlevihanesi inşa edilirse, kendi yaptığı sur çalışmaları gölgelenir gibi bir yanlış düşüncenin içerisine giriyor. Başkan Recep Altepe, Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün mevlevihaneyi yapması konusunda destek verdiğini kamuoyuna açıklamalıdır” dedi.

Gazeteler