ABDÜLMECİD SİVASÎ’NİN ŞERH-İ CEZÎRE-İ MESNEVİ’Sİ

ABDÜLMECİD SİVASÎ’NİN ŞERH-İ CEZÎRE-İ MESNEVİ’Sİ (METİN-İNCELEME) VE YÛSUF-I SÎNEÇÂK’İN CEZÎRE-İ MESNEVİ’SİNİN TÜRKÇE ŞERHLERİ (KARŞILAŞTIRMA-SADELEŞTİRİLMİŞ ORTAK METİN)

Seda UYSAL BOZASLAN

ÖN SÖZ

Türk edebiyatındaki tercüme ve şerh faaliyetleri göz önünde bulundurulduğunda edebî niteliğinin yanı sıra dinî niteliği de olan Arapça ve Farsça eserlerin şerh edildiği görülmektedir. Bu tür şerhlerden birisi de dinî-tasavvufî ve ahlakî mesneviler arasında yer alan Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin Mesnevî-i Ma’nevî’sidir. XVI ve XVII. yüzyılda tercüme ve şerhlerinde artış görülen bu eserin, tamamına yapılan şerhler olduğu gibi eserin belli bir bölümüne, dibacesine veya ilk on sekiz beytine yapılan şerhler de mevcuttur. Bunlar içerisinde nicelik ve nitelik bakımından oldukça mühim bir yere sahip olan intihap şerhleri de bir hayli ilgi görmüştür. Yûsuf-ı Sîne-çâk’in Cezîre-i Mesnevî’si, 5 şarih tarafından şerh edilmiş ve bu şerhlerden hâlihazırda sadece Abdülmecid Sivasî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’si neşredilmemiştir.

Bu çalışmada Abdülmecid Sivasî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’si konu edinilmiştir. Böylece çalışmamızın henüz gün yüzüne çıkarılmamış pek çok eseri bulunan bu şahsiyetin hem kendisi hem de eserleriyle ilgili yapılacak olan yeni çalışmalara referans olması temenni edilmektedir.

Bu çalışmada Cezîre-i Mesnevi’nin İlmi Dede, Abdülmecid Sivasi, Abdullah Bosnavi, Cevrî İbrahim Çelebi ve Şeyh Galib tarafından yapılan Türkçe şerhlerini bir araya getirerek karşılaştırmalı bir şekilde günümüz Türkçesiyle yazılan bir Şerh-i Cezîre-i Mesnevi metninin oluşturulması ve bu şerhler arasındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması amaç edinilmiştir. Böylece önemli Mevlevî şârihlerinden biri olan Abdülmecid Sivasî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevi’si, Arap harfli metninden günümüz alfabesine transkribe edilmek suretiyle Türk Edebiyatı’na kazandırılmış olacaktır. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Abdülmecid Sivasî’nin eserleri ve hayatı hakkında bilgiler verilmiş, Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’sinin nüshaları tanıtılmış ve eserin muhteva, dil ve üslup özelliklerine dair tespitler aktarılmıştır.

Çalışmanın ikinci bölümünde Abdülmecid Sivasî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’sinin tarafımızca transkribe edilen metni verilmiştir. Üçüncü bölümde ise bahsi geçen beş şarihin Cezîre-i Mesnevî şerhleri çeşitli yönlerden karşılaştırılmıştır.