MAKAM ÇELEBİLERİ – 4) Hüsâmeddin Vâcid Çelebi

Betül SAYLAN*

MEVLEVÎLİK’TE ÇELEBİLİK MAKĀMI VE MAKAM ÇELEBİLERİ

4) Hüsâmeddin Vâcid Çelebi (d. 689 h./1289 m. – ö. 742 h./1342 m.)

Sultan Veled’in Sünbüle Hâtun’dan doğan oğlu Hüsâmeddin Vâcid Çelebi, 689 h./1289 m. târihinde dünyâya gelmiştir.²⁸⁵ Ulu Ârif Çelebi, diğer kardeşleri gibi 717 h./1317 m. târihinde Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’ye de hilâfet vermiştir.²⁸⁶ 739 h./1338 m. târihinde vefat eden kardeşinin yerine posta geçen Hüsâmeddin Vâcid Çelebi, 3 sene kadar makāmda bulunmuş, bu süre içerisinde meclislerine Celâleddin Ergūn Çelebi de devam etmiştir.²⁸⁷

Postnişîn  olduğu dönemde, Dergâh’da ne  gibi  faâliyetlere imzâ attığı konusunda bir bilgiye ulaşamadık. Ancak, vefâtının ardından makāmın bir süre boş kaldığı rivâyet edilir.²⁸⁸

Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin 709 h./1309 m. târihinde Ahmed Selçuk²⁸⁹ isminde bir oğlu; 712 h./1312 m. târihinde Cihân Melik²¹²⁰ isminde bir kızı dünyâya gelmiştir.

3 sene postnişîn olarak Dergâh’a hizmet eden Hüsâmeddin Vâcid Çelebi, 53 yaşında, Şaban ayında 742 h./1341 m. târihinde vefat etmiştir.²⁹¹

* MEVLÂNÂ ÂİLESİ VE MEVLEVÎLİK’TE ÇELEBİLİK MAKÂMI – SEFÎNE-İ NEFÎSE-İ MEVLEVİYÂN ÖRNEĞİ – Doktora Tezi

285 Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 203; Târîhçe-i Aktâb’da Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin velâdeti için 685 h. târihi verilmiş ve şu mısrâlar kaydedilmiştir:

Cenâb-ı Âbid’e Vâcid Efendi
Birâderdir cihânın dil-pesendi
Erince altı yüz seksen beşe sâl
Bugüne verdi teşrîf ile ikbâl
(Târîhçe-i Aktâb, s. 5)

286 Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 212

287 Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 218

288 Makāmın boş kalmasının sebebini kaynaklar, Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin yerine geçecek erkek evlâdı olmamasına bağlamaktadırlar. (Top, a.g.e.,s. 237) Oysa, Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin Ahmed Selçuk adında 7120 h./1387 m. târihinde vefat eden bir oğlu bulunmaktadır. Kanâatimizce ve Sahîh Ahmed Dede’nin kaydettiğine göre de, Ahmed Selçuk (Çelebi) vefat ettiğinde “mahall-ı âharda evlâdı kalmıştır.” Bu yüzden, Ahmed Selçuk Çelebi’nin başka bir memlekette yaşadığı, belki de Mevlevîliğin intişârı için başka bir memlekette bulunduğunu ve orada vefat ettiğini söylemek mümkündür. (Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 230) Eflâkî, Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin vefâtının akabinde, şeyhliğin, “Mevlânâ Bahâeddin yüce Şehzâde” isminde bir şehzâdeye geçtiğini kaydetmektedir. Bu zât, Konya dışında olması sebebiyle ve uzun bir bekleyişin ardından, makāma bu zâtın anne-baba bir kardeşi Emir Âdil Çelebi geçmiştir. Biz Eflâkî’nin “Mevlânâ Bahâeddin yüce Şehzâde” olarak kaydettiği kişinin Ulu Ârif Çelebi’nin büyük oğlu Emir Âlim Çelebi olduğunu düşünmekteyiz. (Eflâkî,a.g.e.,c. I, s. 384)

289 Ahmed Selçuk (Çelebi), 7120 h./1387 m. târihinde, 81 yaşında vefat etmiştir. (Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 209, 230)

2120 Cihân Melik Hâtun, 7120 h./1387 m. târihinde, 78 yaşında vefat etmiştir. (Sahîh Ahmed Dede, a.g.e.,s. 210, 230)

291 Sahîh Ahmed Dede, a.g.e., s. 218-219; Ahmed Remzi Dede, Târîhçe-i Aktâb’da Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin vefâtı için 733 h. târihini vermekte ve şu mısrâları kaydetmektedir. Ancak, o târihte henüz ağabeyi Şemseddin Emir Âbid Çelebi’nin hayatta olduğu göz önünde bulundurulduğunda ve Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin akabinde postnişîn olduğunu düşündüğümüzde bu târihte bir yanlışlık olduğu kanâatini taşımaktayız:

Yedi yüz otuz üçde oldu âzım
Huzûr-ı ceddine oldu mülâzım
(Târîhçe-i Aktâb, s. 5)