‘Mevlevi ayinleri şov değildir’

Ümran AVCI-Zeynep YILDIRIM / AHT

Türkiye’ye gelen Avustralyalı oyuncu Russell Crowe, Sirkeci’deki beş asırlık Hocapaşa Hamamı’nda gerçekleştirilen Mevlevi ayinini, atlet ve şortla izledi. Habertürk yazarı-tarihçi Murat Bardakçı, hem Crowe’un kıyafetini hem de Mevlevi ayininin hamamda yapılmasını eleştirdi. Bardakçı, “Artık kahvehanelerden halıcı dükkanlarına, köftecilerden ve restoranlardan hamamların kurnabaşlarına kadar sürüklenip menfaat vasıtası haline getirilen Mevlevi ayinleri bir şov değil, bir çeşit ibadettir” diye yazdı… Konunun uzmanlarına Mevlevi ayinlerinin, sema gösterilerinin gelişigüzel yerlerde yapılmasının doğru olup olmadığını sorduk. İşte görüşler…

‘Bu yapılan edebe aykırı’
Tasavvuf Araştırmacısı-Yazar Cemalnur SARGUT:

Mevlevi Âyini bir tören olmayıp, baştan aşağı ibadettir. Her bir hareketinde Allah’a yöneliş olan bu mânevî terbiye yönteminin takdir edilir ki Mevlevihane’de yapılması en doğru olandır. Mekandaki her bir çizgiden tutun, mekânın şekli, mutrip heyetinin yerleşeceği yere kadar her şeyin ibâdete uygun bir şekilde olması lazımdır. Bu durumda takdir edilir ki, milli ve dini kültürümüzün en önemli sunumlarından biri olan ayin-i şerifin bugün yanlış anlaşılabilen ve şeriattan uzak olduğu sanılan tasavvuf anlayışını desteklercesine uygun olmayan yerlerde yapılması edebe aykırıdır.

‘Para kazanmanın yolları iffet ve namus karşılığı olmamalıdır’
Yazar – İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu Emekli Müdürü Ö. Tuğrul İNANÇER:

Sema ayinlerinin böyle gelişigüzel yerlerde yapılması elbette uygun değil. Ayrıca bu konuda ilk muhatabın Vali Bey olması lazım. Birkaç yıl önce Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Mevlevi ayinleri ve o ayini icra edenlerin gelişigüzel yerlerde ve aslına uygun olamayarak yapılmamaları gerektiği hakkında genelge yayımladı. Bunun takibi mahalli mülki amirlere verildi. Böyle şeyler hamamda olmaz. Para kazanmanın yolları iffet ve namus karşılığı olmamalıdır. Bu nevi emanetler, bir milletin iffetidir, namusudur. Para kazanmak için, ne bileyim turist gelsin diye müdahale etmemek olmaz. Gelmesin turist, gelmeyiversin.

‘Bu ritüellerin içlerini boşaltıyoruz’
Tarihçi Pelin BATU:

BEN bu tarz gösterilerin böyle yerlerde yapılmasını doğru bulmuyorum. Her ritüelin bir yeri ve hep birinin de ona uygun kıyafetleri vardır. Hamamda olması da çok tuhaf geliyor insana. İbadet yerinde olması daha doğru olurdu diye düşünüyorum. Biz ülke olarak bu tarz şeylerin içini boşaltıyoruz. Düğünlerde semazenler, sünnet törenlerinde farklı farklı şeyler görülüyor. Bunlar da dini ibadetlerin, ritüellerin ve inançların pazarlanması gibi oluyor ve doğru bulmuyorum.

Mevlana ticarete karşı değildi ama…
Yazar Ahmet ÜMİT:

Mevlana dönercisi, şekercisi, çimentosu, makarnası… Konya’ya giderken bunların hepsini görürsünüz. Konya’da bütün dükkânlar isimlerinde Mevlana adını kullanıyor. Mevlana bakkalı olur mu hiç? Öncelikle bütün bu isimlere sahip dükkânların kapatılması lazım. Sema gösterisi, Mevlana’nın spontane bulduğu bir şeydi. Oğlu bunu geliştirerek kurallara bağlamıştır. Bu bir turistik eğlence ya da gösteri değil, dini bir ibadettir, ayindir. Mevlana çok hoşgörülü bir insandı. O ticarete karşı değildi ancak kendi adının ticarete karışmasını eminim istemezdi. O nedenle bütün dünyaya mal olmuş birinin öğretileri ve davranışları bu şekilde gösterilmemeli.

‘Mevleviler kahvelerde bile döner’
Tarihçi Prof. Dr. İlber ORTAYLI:

Murat Bardakçı’nın bu konu ile ilgili kaleme aldığı yazıyı okudum. Söylediklerinin hepsine katılıyorum. Bu durumda başka ne denebilir ki? Mevleviler, kahvehanelerde bile bu gösteriyi yaparlar, dönerler. O nedenle söylenecek çok şey yok. Murat Bardakçı çok haklı.

‘Sema gösterileri, ibadet değildir’
İlahiyatçı Prof. Dr. Bayraktar BAYRAKLI:

İSLAM’da ayin diye bir şey yoktur. İslam’da ibadetler bellidir, bunlar zaten bildirilmiştir. Bir kısmı namazdır ve bu camide yapılır. Bir kısmı da Mekke’de Hac olarak yapılır. Kurban kesersiniz ve oruç tutarsınız. İbadet bunlardır. Mevlana ritüeli olan bu tören ibadet değil, bir kültürdür. Böyle bir ayin yoktur, kesinlikle bu kültürdür. Bunların nerede yapıldığı çok mühim değildir, dışarıda yapmış nerede yaparsa yapar. Ancak hamam yıkanma yeridir ve hamamda böyle bir iş olmaz.

‘Ayinin kuralları neyse ona göre yapıyoruz’
Hocapaşa Kültür Merkezi Başkanı Kemal ÇAKIRGÖZ:

BURASI 540 yıllık hamam. Fatih külliyesine bağlıymış, daha sonra özel mülkiyete geçmiş. 30 yıl önce hamam vasfını kaybetmiş bir yer. 5 yıldır kültür merkezi olarak hizmet veriyoruz. Bizim yaptığımız iş, Türk danslarını, Mevlevi gösterileri ve tiyatral dansları gerçekleştirerek temsilci olmaktır. Ayinin kuralları neyse ona göre yapıyoruz, hiçbir şekilde saygısız bir durum yoktur. O gün Russel Crowe’u rehberimiz uyardı, kendisi üzerine tişörtünü giydi. Biz işimizi kurallarına göre saygı çerçevesinde yapıyoruz.

‘Hamam da Osmanlı kültürünün bir parçasıdır’
Siyasetçi Fikri SAĞLAR:

Hem mevlevi kültürü hem hamam kültürü, bizim temel kültürlerimizden ve zenginliğimizin en önemli değerlerindendir. Mevlevilik dünya insanlarını son derece etkileyen zengin bir hazinedir onun yeri, ritüeli bellidir. O mekanlarda verilirse, o mekanın oluşturduğu o duygu yumağı ve gerçek görünümü ortaya çıkar. Hamam da Osmanlı kültürünün bir parçasıdır. Hamam vasfını kaybetmiş bir mekanı tarihi yapısını ön plana çıkararak, dokusunu göstererek, yaşatarak daha farklı gösterebilirler. Amaç hamamın tanıtımını da yapmak ise; farklı şekilde olmalıdır.

Habertürk