9) Abdüllatîf Çelebi

Betül SAYLAN*

SEFÎNE-İ NEFÎSE-İ MEVLEVİYÂN’DA BAHS OLUNAN DİĞER ÇELEBİLER

9) Abdüllatîf Çelebi

Sultan Veled’in oğlu Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin (ö. 742 h./1342 m.) kızı Cihân Melik Hâtun’un (ö.   7120   h./1387   m.) evlâtlarından   Hüsâmeddin   Çelebi ¹⁰⁷⁹ âilesinden olan Abdüllatif Çelebi;  tahsîlini tamamladıktan sonra  “ilim tahsil etmek, ahlâkını zenginleştirmek ve münzevî bir hayat
yaşayabilmek için”  ¹⁰⁸⁰ seyâhate çıkmış ve bu seyâhat esnâsında Hz. Mevlânâ’nın da bir süre ilim tahsil ettiği Halâviye Medresesi’nde,¹⁰⁸¹ Hz. Mevlânâ’nın bir müddet ders gördüğü hücredebir süre inzivâya çekilmiştir. Ancak günden güne kendisinin artan şöhreti sebebiyle buradan ayrılmak zorunda kalmış ve Erzincan’da¹⁰⁸² kendisine bir “uzlet köşesi” temin ederek orada ikāmet etmiştir. Erzincan’da Sultan Veled ve Ulu Ârif Çelebi dönemlerinde mevcut olan Mevlevîliğin Abdüllatif Çelebi ile tekrar temâyüz etmesiyle, Erzincan’da Abdüllatif Çelebi adına bir mevlevîhâne inşâ edilmiş ve burada postnişîn olan Abdüllatif Çelebi vâsıtasıyla halkın zâten eski zamanlardan âşinâ olduğu Mevlevî gelenek tekrar canlanmıştır.¹⁰⁸³

Sefîne’de, Abdüllatif Çelebi’nin o dönemde mevlevîliğe muârız olan kişiler için mevlevîhânede gerçekleştirdiği bir hutbe kayıtlıdır. Sefîne’nin naklettiğine göre, bu hutbe son derece sadra şifâ olmuş; mevlevî muhibleri ve bu saldırılardan üzülenlerin gönülleri rahatlamıştır.¹⁰⁸⁴

Zaman zaman Abdüllatif Çelebi’nin bâzı talebe ve dostlarıyla “Ka’betü’l-Uşşâk” olan Hz. Mevlânâ Türbesi’nin ziyâret ettiği ve bu ziyâretlerin sonuncusunda talebelerine; “Bundan sonra bu türbenin çerâğının civârına gideceğim” buyurarak, vefatlarını îmâ ettiği ve o senenin sonlarında da vefat ettiğirivâyet edilir. Kabri, Erzincan’daki mevlevîhânededir. Vefâtının akabinde, evlâtları postnişîn olmuşlardır.¹⁰⁸⁵

¹⁰⁷⁹  Mustafa Sâkıb Dede’nin Abdüllatif Çelebi bahsinde verdiği şecereden, daha önce bahsi geçen Hüsâmeddin Çelebi’nin, Hüsâmeddin Vâcid Çelebi’nin kızı Cihân Melik Hâtun’un âilesinden olduğu sonucunu çıkarabiliyoruz. (Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 213)

¹⁰⁸⁰  Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 213

¹⁰⁸¹  Sahîh Ahmed Dede,a.g.e., s. 155-156

¹⁰⁸²  Erzincan, erken dönemlerde Mevlevîlik’le tanışmış bir şehirdir. Sultan Veled zamânında, Erzincan’da, Hz. Mevlânâ ve Sultan Veled’in talebelerinden, Hüseyin Hüsâmeddin Erzincânî’nin vazîfe yaptığını bilmekteyiz. Hz. Mevlânâ, ömrünün son demlerinde talebesi olan Hüseyin Hüsâmeddin Erzincânî için Fîhi mâ Fîh eserinde; ”Hüsâmeddin Erzincânî hizmet-i fukarâya vusûlden mukaddem onlar ile sohbet eder ve azîm bir bahhâs idi. Her nereye giderse, cidd ile bahs ve münâzara eyler idi. Hoş söyler idi. Ammâ vaktâki dervîşler ile mücâleset etti, o bahis ve münâzara gönlünde soğudu. من اراد ان یجلس مع اللَّ فليجلس مع اهل الذکر [Kim Allâhu Teâlâ ile berâber oturmak isterse, ehl-i zikr ile otursun] Bu ilimler, إِنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ (Muhammed, 47/36) [Dünyâ hayâtı oyundan ve eğlenceden ibârettir] buyurulduğu gibi, ahvâl-i fukarâya nisbeten bir oyundur ve ömrü zâyi etmektir…” buyurmuştur.

(Konuk, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, c. XIII, s. 224-225; Mevlânâ, Fîhi mâ Fîh, s. 176; Küçük, Sezâî, a.g.e., s. 30-31)

¹⁰⁸³  Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 213

¹⁰⁸⁴ Hutbenin metni için bkz.; Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 214

¹⁰⁸⁵ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 214