8) Kādı Paşa

Betül SAYLAN*

DEVLET VAZÎFESİNDE BULUNMUŞ HIZIR ÇELEBİ VE İLYAS ÇELEBİ ÂİLELERİ MENSUPLARI

8) Kādı Paşa (d. 860 h./1456 m. – 913 h./1507 m.)

Konya Mevlânâ Dergâhı makam çelebisi Cemâleddin Çelebi’nin (ö. 915 h./1509 m.) oğlu olan Kādı Mehmed Paşa, 860 h./1456 m. târihinde dünyâya gelmiştir.¹¹⁹⁶ Fıkıh ilminde zamânının mühim isimlerinden olup, isâbetli fetvâları, usûlsüzlük yapmaya niyetlenen kādı ve hâkimleri îkāz edip doğru yola dâvet etmesi hasebiyle kendisine “Kādı” ünvânı ve devlet tarafından da “Beylerbeyi” ünvânı verilmiştir.¹¹⁹⁷

Kādı Mehmed Paşa, 880 h./1475 m. târihinde, Hızır Paşa âilesinden Âbide Hanım nâmında bir hanımla evlenmiştir.¹¹⁹⁸ Bu evlilikten, dedesi Cemâleddin Çelebi’den sonra makam çelebisi olacak olan Hüsrev Çelebi, 886 h./1481 m. târihinde dünyâya gelmiştir.¹¹⁹⁹

Maişetini zirâat ve ticâret yaparak elde eden Kādı Mehmed Paşa, kazandığı paralarla, birtakım emlâk satın almış, kirâya vermiş ve bu kirâ gelirlerini de evlâd-ı Mevlânâ’nın ihtiyaçlarına vakfetmiştir. Mustafa Sâkıb Dede, kendi zamânında da Karahisar’da bu evkāfın mevcût bulunduğunu belirtmektedir.¹²⁰⁰

Sefîne’de, Kādı Mehmed Paşa’nın zamânında, bulundukları beldenin fıkıh ilminde âlim olduğu iddiâsındaki kādılarından birinin, huzûruna gelen dâvâlarda, genellikle küstâhlık ederek, Kādı Mehmed Paşa hilâfına rey kullandığı rivâyet edilmektedir. Hattâ huzûruna gelen bir   dâvâ   esnâsında   nefsinin   galebesiyle;   “Emr-i  kazâ  bize  müfevvezdir,  sizler  icrâya  me’mûrlarsız” diye haddini aştığı, Kādı Mehmed Paşa’yı mahkemeden kovduğu ve bâzı münâsebetsiz lâflar etmeye başlar başlamaz, yüzünün renginin değişerek vefat ettiği rivâyet edilmektedir. Bu hâdisenin akabinde, Kādı Mehmed Paşa mahkeme işlerinden el-etek çekerek, inzivâya çekilmiştir. Zamânın vezirlerinden Sinân Paşa ve Kemâl Paşa, Kādı Mehmed Paşa’nın gönlünü almak için çeşitli hediyeler takdîm edip, kendisini taltîf etmişler ve kendisine bir devlet makāmı teklîf etmişlerse de Kādı Mehmed Paşa uzlete çekilmeyi tercîh etmiş ve vefâtı olan 913 h./1507 m. târihine kadar inzivâ hayâtı yaşamıştır. Kabri, Karahisar Mevlevîhânesi’ndedir.¹²⁰¹

¹¹⁹⁶ Sahîh Ahmed Dede,a.g.e., s. 245

¹¹⁹⁷ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 121

¹¹⁹⁸ Karahisar çelebilerinden Merhum Vâcid Çelebi’nin elinde bulunan bir şecerelerde, Kādı Mehmed Paşa’nın evlendiği hanımın Abâ-pûş-ı Bâlî’nin kızı, Dîvânî Mehmed Çelebi’nin kızkardeşi olduğu bilgisi bulunmaktadır. Ancak, Abâ-pûş-ı Bâlî’nin Dîvânî Mehmed Çelebi’den gayrı evlâdları bir vebâ salgınında vefat etmişlerdir.
(Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 10-11; Sahîh Ahmed Dede,a.g.e., s. 244, 248; İlgar, “Afyonkarahisar Mevlevîhânesi Postnişînleri ve Mevlevî Meşhurları”, s. 278)

¹¹⁹⁹ Kādı Mehmed Paşa, babası Cemâleddin Çelebi’den önce vefat ettiği için, Cemâleddin Çelebi’den sonra torunu Hüsrev Çelebi makam çelebisi olmuştur. (Sahîh Ahmed Dede,a.g.e., s. 248)

¹²⁰⁰ Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 121

¹²⁰¹Mustafa Sâkıb Dede, a.g.e., c. I, s. 121-122