Mehmed Dede, Kûçek – Yenikapı Mevlevîhânesi’nin 12. Şeyhi

Mehmed Dede, Kûçek (ö. 1159/1746)
(Yenikapı Mevlevîhânesi’nin 12. Şeyhi)

TEKKE KAPISI – BAYRAM ALİ KAYA

Hayatı hakkında kaynaklarda çok az bilgi bulunan Kûçek Mehmed Dede, Sahîh Ahmed Dede’nin bildirdiğine göre, Kutbü’n-Nâyî Osman Dede’nin perverdesi, yani yetiştirdiği bir kişidir. Babası Şamlı, annesi ise Kırımlı olan Mehmed Dede, Kırım’da dünyaya gelmiş ve Edirne Mevlevîhânesi’nde postnişîn iken azledilmiştir. Bazı kaynaklarda Konyalı olduğu rivâyet edilen ve bir süre Konya Mevlânâ Dergâhı’nda türbedârlık hizmetinde bulunduğu belirtilen Mehmed Dede, Mûsâ Dede’nin vefatı üzerine, Ârif-i Râbi‘ Meh-med Çelebi Efendi’nin meşîhatnâmesi ile 1157/1744-1745 yılında Yenikapı Mevlevîhânesi’ne şeyh tâyin edilmiştir.³⁷⁸

Aynı zamanda Şeyh Gâlib’in dedesi Mehmed Dede’nin de kendisinden is­tifade ettiği, ilmi ve fazîletiyle tanınmış bir şahsiyet olan Kûçek Mehmed Dede, Yenikapı Mevlevîhânesi’nin on ikinci postnişîni olarak bu dergâhta on sekiz ay görev yapmış, 1159 senesi Receb ayının ortalarında (Ağustos 1746) vefât etmiş, dergâh türbesinde ön sırada ve Mûsâ Dede’nin yanına defn olunmuştur.³⁷⁹

378  Sahîh Ahmed Dede, a.g.e., s. 183; Mehmed Kemâleddin Dede, a.g.e., s. 15; Mehmed Ziyâ, “Bazı rivâyetlere nazaran” kaydıyla, Mehmed Dede’nin Konyalı olduğu ve bir süre Konya’da Mevlânâ Dergâhı’nda türbedârlık hizmetinde bulunduktan sonra Yenikapı Mevlevîhânesi’ne şeyh tâyin edildiği bilgisine yer vermektedir (bk. Mehmed Ziyâ, a.g.e., s. 141-142).

379  Sahîh Ahmed Dede, a.g.e., s. 183-184; Defter-i Dervîşân-II, vr. 47b-48a; Ayvansarâyî, Mehmed Dede’nin adını, Zâkir Şükrü Efendi’de de gö­rüldüğü üzere Küçük Ahmed Dede olarak ver­mekte ve ayrıca şeyhlik süresini iki yıl olarak bildirmekte (bk. Hüseyin Ayvansarâyî, a.g.e., I, 230; Zâkir Şükrü Efendi, a.g.e., s. 31); Mehmed Kemâleddin Dede ise bu süreyi bir yıl ola­rak kaydetmektedir (bk. Mehmed Kemâleddin Dede, a.g.e., s. 15); Mehmed Ziyâ, a.g.e., s. 141-142; Hüseyin Vassâf, a.g.e., V, 206; Ekrem Işın, a.g.m., s. 478.