Dervişlerin Defteri
Dervişlerin Defteri
Geçtiğimiz günlerde Zeytinburnu Belediyesi, Yenikapı Mevlevihanesi’nde tutulan günlükleri Defter-i Dervişan Yenikapı Mevlevihanesi Günlükleri adıyla yayınladı. Bayram Ali Kaya ve Sezai Küçük’ün büyük bir özen ve titizlikle hazırladığı bu eser araştırmacıların ve meraklıların dikkatine sunuldu.
Yenikapı Mevlevihanesi, Mevlevilik tarihinde oldukça önemli bir yere sahip. Bir kaç sene öncesine kadar metruk bir virane iken Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından bugünkü haline getirildi. Emeği geçenlerden Allah razı olsun.
Yenikapı Mevlevihanesinin nasıl inşa edildiğinin hikayesini, Abdülbaki Baykara kitaba yazdığı takriz yazısında anlatıyor. Mevlevihane’nin ilk şeyhi Kemal Ahmed Dede’den sonra burası İstanbul’un önemli merkezlerinden biri olmuş, insanlar asırlar boyunca feyz almışlardır. Klasik şiirimizin son büyük üstadı Şeyh Galip, büyük bestekarımız Hammamizade İsmail Efendi bu dergahtan feyizlenen ulu kişilerdendir.
Defter-i Dervişan dergahın on dördüncü şeyhi Ali Nutki Dede tarafından yazılmaya başlanmıştır. Daha sonra kardeşi Nasır Dede, kardeşinin bu geleneğini devam ettirmiş, ondan sonra gelenler de defteri tutmaya devam etmişlerdir.
Mevlevihanenin şeyhleri tarafından tutulan bu defterlerde günlük olarak olan bitenler kayd edilmiş, dergaha gelenler, intisap edenler, hatta İstanbul’da olan cereyan eden mühim olaylar bile anlatılmştır.
Defterde vefat eden şeyhler, dervişler ve muhibbanın kayıtları, diğer tarikat mensupları şeyhlerinin vefat kayıtları, dergaha gelen ve çileye soyunan derviş, mukabeleye girenler, hücrelere yerleşenler, sikke giyenler, misafir mevleviler, dergahta vuku bulan doğum ve vefatlar, evlilikler, görevlendirmeler, tamirler, dergaha gelen hediyeler, atamalar, aziller, depremler, yangınlar, seller, bir takım gök hadiseleri ile devrin mühim olayları kaydedilmiş.
Bu defterler hiç şüphesiz Mevleviler için önemlidir. Ancak en az onlar kadar tasavvuf araştırmacıları, tarihçiler, şehir tarihçileri, kültür tarihçileri açısından da önemlidir. Bu yönüyle de oldukça kıymetli bir kaynaktır.
Böylesine önemli bir kaynak eseri titiz bir şekilde hazırlayan Sakarya Üniversitesini değerli hocaları Bayram Ali Kaya ile Sezai Küçük’e ve şık bir şekilde yayınlanmasını temin eden Zeytinburnu Belediyesine teşekkür ederim.